Μέτρα αποφυγής λοιμώξεων στο οδοντιατρείο
Τι μπορεί να μεταδοθεί στους ασθενείς οδοντιατρείου, αν δεν τηρούνται τα αναγκαία μέτρα αντισηψίας; Ο κατάλογος των λοιμώξεων είναι μακρύς!
Ιος έρπητα απλού Ι/ΙΙ, κυτταρομεγαλοιός, ιοί ηπατιτιδος B,C,D. Ιός ΗΙV, ωχρά σπειροχαίτη, σταφυλόκοκκοι στρεπτόκοκκοι, Candida albicans, σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια.
Η μεταφορά μη παθογόνων βακτηριδίων από ένα ασθενή σε διαφορετικό περιβάλλον (άλλο ασθενή) μπορεί να οδηγήσει τα βακτηρίδια αυτά στο να γίνουν επιθετικά και επομένως αίτια ασθενειών.
Τι μπορεί να μεταδοθεί στους οδοντίατρους.
Οι προηγούμενες ασθένειες.. ενώ επιπλέον έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες δερματικών και αναπνευστικών λοιμώξεων.
Διαχωρισμός εργαλείων
- Κρίσιμα. Εισβάλλουν σε ιστούς, αγγεία.
- Ημι-κρίσιμα. Αγγίζουν τον στοματικό βλενογόννο χωρίς να εισβάλλουν σε αυτόν.
- Μη κρίσιμα. Αγγίζουν το δέρμα και όχι τους βλεννογόνους.
Η ΑΠΟΣΤΕIΡΩΣΗ εξασφαλίζει την καταστροφή όχι μόνο των φυτικών μορφών των μικροοργανισμών, αλλά και των σπόρων αυτών.. ενώ η απολύμανση καταστρέφει μόνο τις φυτικές μορφές.
Επιτυγχάνεται:
Με αυτόκαυστο στους 121 ή 134 °C, με κλίβανο ξηράς θερμότητος σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 160 °C, με συγκεκριμένα αντιμικροβιακά διαλύματα και εμβάπτιση εργαλείων για μεγάλο χρονικό διάστημα, με όποιο άλλο τρόπο αποδειχθεί ότι εξαφανίζoνται οι σπόροι παθογόνων μικροοργανισμών.
Ακόμη εξαφανίζεται ο σπόρος του Bacillus Stearothermophilus, προκειμένου για αποστείρωση με υγρή θερμότητα.
Ή ο σπόρος του Bacillus subtilis προκειμένου για ξηρά θερμότητα (οι σπόροι των βακιλλων αυτών χρησιμοποιούνται σαν δείκτες στις περισσότερες έρευνες σχετικά με αποστείρωση, λόγω της μεγάλης αντοχής τους σε υψηλή θερμοκρασία.)
Αποχή του οδοντίατρου από την εργασία του.
- Σε οξεία αναπνευστική λοίμωξη
- Οξεία αιματογενή
- Οξεία λοίμωξη χειρών, δακτύλων
Μέτρα για αποφυγή μετάδοσης λοιμώξεων.
1) Προστατευτικός ρουχισμός δηλαδή, μπλούζα, γάντια, μάσκα, γυαλιά. (4 φορές λιγότερες αποικίες μικροβίων στο δέρμα οδοντιάτρων που φορούν μάσκα και 13,5% οδοντιάτρων έπασχε από νοσήματα που οφείλονταν στην εισπνοή σταγονιδίων).
2) Σωληνώσεις-biofilms, νερό οδοντιατρικών μηχανημάτων. Το πόσιμο νερό περιέχει βακτηρίδια και μύκητες τα οποία σχηματίζουν στις σωληνώσεις biofilms. To πρόβλημα είναι σύνθετο, και θα πρέπει να ισχύουν ταυτόχρονα:
- Το νερό να είναι απαλλαγμένο μικροβίων και,
- Να μην υπάρχουν biofilms στις σωληνώσεις. Η πρόταση της ADA είναι το νερό του οδοντιατρικού μηχανήματος να μην περιέχει πάνω από 200 CFU/mL(Colony Forming Units per milliliter).
H μόνη εφαρμόσιμη λύση σήμερα είναι: ξεχωριστή δεξαμενή νερού με τοποθέτηση κάποιου αντιμικροβιακού και μικροφίλτρα. Εννοείται ότι για χειρουργική χρήση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο φυσιολογικός ορός.
Θα έχουμε υπόψη μας ότι οι κοινές σιελαντλίες έχουν ενοχοποιηθεί για επιστροφή αναρροφηθέντων υγρών, για το λόγο αυτό είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται η χειρουργική αναρρόφηση.
3) Απολύμανση επιφανειών ή κάλυψη τους. Οι επιφάνειες που είναι δύσκολο να απολυμανθούν με υγρά, μπορούν να καλυφθούν με αποστειρωμένα πανιά αν πρόκειται για χειρουργική επέμβαση, ή σε εργασίες ρουτίνας μπορούν να καλυφθούν με διαφανή μεμβράνη.
Η μεμβράνη αυτή δεν είναι αποστειρωμένη, είναι όμως καθαρή και η αλλαγή της από ασθενή σε ασθενή μας εξασφαλίζει από μετάδοση ασθενειών.
Το άκρο της αεροσύριγγας θα πρέπει να είναι αποστειρωμένο ή μιας χρήσης.
Το στέλεχος της θα πρέπει να καλύπτεται από «κάλτσα» νάυλον, όπως επίσης και η άκρη της σιελαντλίας.
Επίσης, η θέση στο καρεκλάκι αν δεν κανονίζεται με το πόδι, θα πρέπει να έχει ρυθμιστεί πριν την έναρξη της εργασίας.
Είναι προτιμότερο να έχουμε τοποθετήσει όλες τις μικροσυσκευές (πχ συσκευή φωτοπολυμερισμού) μέσα σε συρτάρια όπως επίσης και όλες τις συσκευασίες υλικών και φαρμάκων. Με τον τρόπο αυτό ο πάγκος είναι άδειος και απολυμαίνεται εύκολα και οι συσκευασίες δεν μολύνονται.
4) Καθαρισμός εργαλείων. Εργαλεία που δεν είναι καθαρά δεν αποστειρώνονται, κάτι που ισχύει περισσότερο για το αυτόκαυστο. Το αυτόκαυστο στηρίζεται στο γεγονός ότι ο ατμός υπό πίεση αποστειρώνει γρήγορα.
Ο ατμός φτάνει σε όλες τις επιφάνειες των εργαλείων, όμως δεν μπορεί να περάσει μέσα από στρώμα οργανικών υπολειμμάτων, αν βρίσκονται προσκολλημένα σε αυτά.
Μέθοδοι καθαρισμού εργαλείων:
- Διάλυμα
- Λουτρό υπερήχων
Το λουτρό υπερήχων πλεονεκτεί των διαλυμάτων στα εξής:
- Οι ίδιοι οι υπέρηχοι έχουν βακτηριοκτόνο δράση, η οποία είναι μεγαλύτερη αν προστεθεί αντιμικροβιακό διάλυμα.
- Καθαρίζουν ευκολότερα και καλύτερα τα εργαλεία ενδοδοντίας, τις φρέζες και τα διαμάντια.
5) Η σωστή αποστείρωση και απολύμανση των εργαλείων. Τα εργαλεία τα χωρίζουμε σε:
- Κρίσιμα, αυτά πρέπει να αποστειρωθούν και να τοποθετηθούν σε ερμητικά κλεισμένα σακουλάκια.
- Ημι-κρίσιμα. Και αυτά πρέπει να αποστειρωθούν, μπορούμε όμως να επιλέξουμε, αν θα τα τοποθετήσουμε σε σακουλάκια ή σε θήκες που θα μπουν σε συρτάρια.
- Μη κρίσιμα (πχ πλαίσιο απομονωτήρα)
Ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους μπορούμε να επιλέξουμε αποστείρωση ή απολύμανση.
Για παράδειγμα οι χειρολαβές θα πρέπει να αποστειρώνονται. Μία πειστική εξήγηση είναι το γεγονός ότι ο ιός HIV και η pseudomonas aeruginosa επιβιώνουν στις χειρολαβές μετά από απολύμανση, αν παγιδευτούν στο λιπαντικό.
Η διαδικασία είναι η ακόλουθη:
Λειτουργία 30, εξωτερικός καθαρισμός, λάδωμα, κλιβανισμός σε αυτόκαυστο. Όλες οι χειρολαβές φθείρονται και από τη φθορά δεν γλυτώνουν ούτε και αυτές που δεν κλιβανίζονται, γιατί δεν λαδώνονται με τη συχνότητα που λαδώνονται οι κλιβανιζόμενες.
Οι χειρολαβές δεν χρειάζονται δεύτερο λάδωμα πριν τη χρήση τους, με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν μείνει για στέγνωμα στο αυτόκαυστο.
Ειδικά οι καλές χειρολαβές airotor, αν λαδωθούν καλά, και δεν στεγνώσουν στο αυτόκαυστο, αντέχουν 1000-1300 κλιβανισμούς (με μείωση της απόδοσης τους) πριν την αλλαγή ρότορα.
(Η μεγαλύτερη φθορά στις χειρολαβές γίνεται από το στέγνωμα τους στο αυτόκαυστο, και όχι από την αποστείρωση, λόγω του ότι καίγεται και στερεοποιείται το λάδι στα ρουλεμάν).
Η απαίτηση της ADA είναι, οι χειρολαβές να αντέχουν τουλάχιστο 250 κλιβανισμούς χωρίς απώλεια απόδοσης. Μετά από αυτό το όριο είναι αποδεκτή μία 20% απώλεια απόδοσης, όσον αφορά τον αριθμό στροφών, παραγόμενο ήχο (όριο 80 dB), και μείωση έντασης φωτός.
Ανεπίστροφη βαλβίδα. Eξασφαλίζει από την αναρρόφηση μολυσματικών υγρών στη χειρολαβή, και τις σωληνώσεις του μηχανήματος. Επίσης θα πρέπει να δίνεται μεγάλη σημασία στις φρέζες. Ο καθαρισμός, η αποστείρωση και η φύλαξή τους σε τρυβλία είναι υποχρεωτική.
Δεύτερο γάντι. Υπάρχουν συσκευές που δεν μπορούν εύκολα να απολυμανθούν, όπως π.χ. το ακτινογραφικό μηχάνημα. Για να πιάσουμε αυτές τις συσκευές με καθαρά γάντια χωρίς να μολυνθούν, μπορούμε να χρησιμοποιούμε από πάνω, δεύτερο γάντι.
6) Χώρος αποστείρωσης. Η συλλογή, ο καθαρισμός, και η αποστείρωση των εργαλείων θα πρέπει να γίνονται σε ξεχωριστό χώρο από αυτόν που προορίζεται για την θεραπεία ασθενών.
Πτυχιούχος Παν/μιου Αθηνών.
Λ. Γαλατσίου 104, Αθήνα. Τηλ: 210 2932232 – Kιν: 6977 244 048
Ιστότοπος: dentalclinicmallioufani.gr